De visuele uitdaging van een schilderij, de manier van in beeld brengen van een film, het verhaal van een goed boek, de muziek van een leuke band en de keuzevrijheid van het echte leven: alles komt samen - het is bijna te mooi om waar te zijn - in onze geliefde videogames. Het is dé ultieme manier van verhaalvertelling, van beleving, van kunst. En juist daarom stelt het medium vaak zo ontzettend teleur.

Waarom gaat een kunstliefhebber naar een museum, waarom kijkt een filmkenner naar een goede film en waarom gaat iemand naar een klassiek concert? In ieder geval niet alleen om vermaakt te worden. Maar dat is wel de reden dat de gemiddelde gamer achter zijn scherm blijft hangen. Is het niet raar dat games ons altijd moeten vermaken? Natuurlijk, pretentieloze pulp is er binnen elk medium - de Die Hards, de 50 Shades of Gray series en de Justin Biebers. Bij games is dit echter regel in plaats van uitzondering. Verder dan een virtueel potje voetbal of oorlog komt het bij de gemiddelde gamer niet. Nu ligt hier niet per se mijn teleurstelling: veel mensen hebben na een dag werken nou eenmaal meer trek in een potje voetbal dan in de problemen van een fictief personage. Nee, wat mij teleurstelt hierin, zijn ook de gamemakers. Waar in de andere industrieën makers echt hun eigen werk willen neerzetten, iets unieks willen creëren, lijkt de game-industrie veel commerciëler ingesteld. Er wordt bijna nooit lef getoond en daardoor blijft veel potentie van het medium liggen.

Neem als voorbeeld de Uncharted games. Hoewel de serie enorm gewaardeerd wordt, stijgt het verhaal nooit boven dat van een goedkope actiefilm uit: het is rechtlijnig en duidelijk opgezet als bruggetje tussen de verschillende actiegedeelten. En als het verhaal te verwaarlozen is, wat blijft dan van die ‘fantastische’ serie over? Het is niet alleen Uncharted, maar het zijn bijna alle games, die pretenderen een filmervaring neer te zetten, die teleurstellen. Hoeveel kun jij je nog herinneren van de verhalen van een Killzone, Call of Duty of elke willekeurige actietitel? Niet voor niets dat veel mensen alleen de multi-player spelen.

Gelukkig zijn er uitzonderingen. Vooral Heavy Rain (en ook zijn voorganger Fahrenheit) liet voor mij eindelijk zien waar games toe in staat zijn: een verhaalbeleving waar geen film of boek tegenop kan. Eindelijk werd echt gebruik gemaakt van de mogelijkheden die het medium games biedt: het verhaal wordt niet aan je verteld, maar je maakt het zelf mee door de acties die je onderneemt en de keuzes die je maakt. Daarbij zorgen de sfeervolle muziek en mooie beelden dat je er helemaal in zit.

Heavy Rain kent bijna geen gelijke, maar er zijn wel andere games die de mogelijkheden van het medium creatief weten te benutten. Journey, bijvoorbeeld, laat je ervaren wat geen film of boek ooit zou kunnen: het gevoel van eenzaamheid in een verlaten wereld en het bevreemdende gevoel van vriendschap met een onbekend persoon met wie je maar minimaal kunt communiceren. Ook binnen de indiegames ontstaan gelukkig creatieve uitspattingen die echt bijzondere ervaringen geven. To the Moon, bijvoorbeeld, wist een prachtig verhaal te vertellen, ondanks, of misschien juist wel dankzij, de verouderde graphics. Het is zo jammer dat deze creativiteit binnen de ‘indies’ blijft. Een mega-ontwikkelaar als EA of Ubisoft durft geen bijzondere games uit te brengen: het zijn steeds iteraties van hetzelfde idee dat we tien jaar geleden ook al speelden, simpelweg omdat deze het best verkopen.

Natuurlijk zijn er tal van mogelijke verklaringen voor dit gebrek aan vernieuwende games: het enorme aantal ‘casual’ gamers dat vaak conservatief zijn games koopt en de hoge kosten en de grote financiële risico’s die de ontwikkeling van dit soort games met zich meebrengt. Dat neemt niet weg dat het zonde is van de mogelijkheden van het medium. Terwijl mensen als Lars von Trier en Quentin Tarantino op unieke manier het medium film weten te vernieuwen, muziekstijlen continu opnieuw worden uitgevonden en het aantal literaire schrijvers bijna niet te tellen is, blijft het medium games hangen in de vorm waarin het ooit is begonnen: relatief simpel vermaak om even wat stoom af te blazen. Kom op ontwikkelaars, probeer te vernieuwen! Dan hoeven wij onze hobby ook niet meer te verdedigen.